"Topikal Negatif Basınç (Vakum Yardımlı Kapama VYK / Vacuum-Assisted Closure VAC)"
Akut ve kronik yaralarda iyileşmeyi hızlandırmak amacıyla yara üzerine kontrollü ve lokalize negatif basınç uygulanımını sağlayan, invazif olmayan bir yöntemdir. Yara bölgesini steril bir biçimde kapatarak, buraya sürekli ya da aralıklı (darbeli) olarak negatif basınç (emme) uygulama temeline dayalı bir tedavi yöntemidir.
Bu teknik, yaradaki boşlukları doldurmak için özel süngerler, yarayı örtmek için yapışkanlı yarı geçirgen kapamalar, yara ile cihaz bağlantısını sağlayan ve basıncı düzenleyen bir düzenek (T.R.A.C. Pad, Therapeutic Regulated Accurate Care), bir toplayıcı kap (kenister/ exude kabı) ve negatif basınç oluşturan bir cihazdan oluşur (CareOxi Sarf Genel). Kapama üzerinden küçük bir delik açılarak TRAC ped yerleştirilir, VAC cihazı ile yaranın bağlantısı sağlanır. 100-150 mmHg ile 48 saat sürekli, daha sonra aralıklı çalıştırılır. 48-72 saat arası pansuman değiştirilir.
Bu yöntem yara iyileşmesi tedavisinde, zor yaralarda, geç iyileşen ve tekrarlayan yaralarda, iyileşmeye yardımcı olan bir tedavi yöntemidir. Vakum tedavisi ile yara üzerine belli bir negatif basınç uygulanarak yara iyileşmesi hızlandırılır. Özellikle kan akımı sınırlı kronik ya da travmatik yaralarda lokal kan akımını yaklaşık 4 kat arttırarak hem granülasyon dokusu gelişimine olumlu etki yapmakta hem de bu etki ile birlikte bakteri sayısını azaltırken yara iyileşme dokusunu yani “granülasyon dokusu” gelişimini hızlandırmaktadır. Ayrıca mekanik stres ile sistemin yarattığı yaranın merkeze doğru (sentripedal) çekilmesi ile de yara kontraksiyonu ve yara boyutlarında anlamlı küçülme elde edilmektedir. Ayrıca özellikle subakut yaraların önemli problemi olan ödem ve sistemin vakum etkisiyle ödem sıvısını azaltması sonucu bu ödemin yarattığı zararlı etkiler oldukça minimuma indirgenmektedir.
Sürekli negatif basınç uygulaması yara üzerine olumlu etki göstermektedir. Negatif basınç uygulaması ile yara bakımı özellikle kronik, problemli ve zor iyileşen yaralarda ümit vaat etmektedir.
Vakum sisteminin etkileri değerlendirilirken unutulmaması gereken önemli bir nokta sistemin etkili olabilmesi için kan akımı olan yani yaşayan dokulara uygulanması gerektiğidir. Bugüne kadar geliştirilmiş hiçbir sistemin yapamadığı ve büyük olasılıkla da yapamayacağı şey ölü dokunun canlandırılmasıdır. Bu nedenle uygun olanın nekrotik dokuları debride edilmiş yaralar üzerine ve yara konusunda eğitimli ve tecrübeli insanlar gözetiminde yapılması gerektiği açıktır. Yara iyileşmesi normal seyreden yaralarda uygulanması gerekmez, ancak geç iyileşen ve müzminleşmiş yaralarda yukarıdaki şartlar oluştuğunda kullanılmaya başlanır.
Günde iki kez tekrarlanan ıslak ve kuru yara pansumanları açık yarada en sık başvurulan yöntemlerdir. Bir başka yardımcı tedavi yöntemi olan hiperbarik oksijen tedavileri oksijenlenmenin kısıtlı olduğu olgularda iyi sonuçlar vermektedir. Ayrıca piyasada mevcut olan değişik firmalara ait hazır yara pansuman materyalleri de doğru zamanda ve yerde kullanıldığında yara iyileşmesine katkıda bulunmaktadır.
Vakum tedavisinde negatif basıncın yara üzerine kontrollü kapalı bir ortamda diffüz olarak uygulanabilmesi için subatmosferik basınç yaratan aspirasyon cihazına ihtiyaç vardır. Basıncın yara üzerine mümkün olduğunca etkin dağıtılabilmesi için steril polivinil sünger kullanılmaktadır. Steril cerrahi drape ise kapalı ortamı yaratmak için kullanılabilecek uygun bir materyaldir. Steril şartlarda yara temizliği yapıldıktan sonra yara boyutlarına uygun ve ideali yara boyutlarından yaklaşık 1 cm daha büyükçe hazırlanmış orta yumuşaklıkta bir polivinil sünger içerisinden 20 numara nazogastrik tüp (NGT) geçirilmektedir. Daha sonra steril cerrahi drape ile süngerin üstü ve çevresi dikkatlice ve hava almaya izin verilmeyecek biçimde örtülür ve NGT’nin serbest ucu 120 mmHg subatmosferik basınç üretebilen sürekli aspiratör cihazına bağlanır. Bu uygulama yaranın sekresyon durumuna göre 3 ila 5 gün yerinde tutulabilmekte ve gerekirse aynı şekilde tekrar uygulanabilmektedir.
Bu yöntem özellikle kan akımı sınırlı kronik ya da travmatik yaralarda lokal kan akımını yaklaşık 4 kat arttırarak hem granülasyon dokusu gelişimine olumlu etki yapmakta hem de sayısını azaltarak granülasyon gelişimini hızlandırmaktadır. Mekanik stres ile sistemin yarattığı yaranın merkeze doğru (sentripedal) çekilmesi ile de yara kontraksiyonu ve yara boyutlarında anlamlı küçülme elde edilebilmektedir. Ayrıca özellikle subakut yaraların önemli problemi olan ödemin vakum etkisiyle azalması sonucu ödemin yarattığı zararlı etkiler oldukça minimuma indirgenmektedir.
Deneysel olarak gösterilen ve klinik çalışmalarla desteklenen yara iyileşmesi üzerine olumlu etkilerinin yanı sıra pansuman sayısında azalma sağlaması iki yönden önem taşımaktadır:
Negatif basınç uygulaması ile yara bakımı özellikle kronik, problemli ve zor iyileşen yaralarda ümit vaad etmektedir.
Açık yaraların tedavisi için bugün vakum terapi üniteleri ve oksijen terapi üniteleri ayrı ayrı mevcuttur. Ünitelerin yara üstüne kapatılıp yapıştırılan kapama setleri ile yara üstündeki irin ve bakteriler vakum üniteleri ile çekilmektedir. Daha sonra temizlenen yaraya oksijen terapi üniteleri ile tedavi maksatlı oksijen verilmektedir.
Ünitelerin ayrı ayrı olması hem kullanım açısından hem de ekonomik açıdan sorun yaratmaktadır.
Yara onarımı, plastik cerrahinin temel taşlarından birini oluşturur. Yara bakımının amacı, planlanan ameliyata kadar yaranın temiz tutulması ve sağlıklı granülasyon dokusunun gelişiminin sağlanarak tedavinin başarı şansının artırılmasıdır. Doğrudan rekonstrüksiyon, hastanın durumu ya da yaranın büyüklüğü nedeniyle çoğunlukla mümkün olamamaktadır. Yaranın durumunun değerlendirilmesinin ardından enfekte bakterileri, yabancı materyalleri ve nekrotik dokuyu yaradan uzaklaştırmak için cerrahi debridman (ölü tabakanın uzaklaştırılması) uygulanmaktadır.
Bundan sonraki tedavi, yara sağlıklı ve vaskülarize görününceye kadar yara bakımına devam etmektir. Bu süreçte kullanılan ürünlerin seçimi, doktor ve hemşirelerin deneyimlerine ve yeni imkanları denemek için başlangıç yapmalarına bağlıdır.
Negatif Basınçlı Yara Tedavisi (NPWT) CareOxi Cihazı Kullanım Alanları
Tüm Hastanelerin; Akut ve Kronik Yara Bakım Klinikleri, Yanık Tedavi Merkezleri, Diyabetik Hasta Tedavi Merkezleri, Yoğun Bakım Merkezleri, Palyatif Bakım Merkezleri, Ortopedi Klinikleri, Genel Cerrahi Klinikleri, Plastik ve Rekonstruktif Cerrahi Klinikleri, Geriatrik Hasta Klinikleri, Evde Sağlık Birimleri vb.
CareOxi, yanık yaraları ve her türlü açık yaraların tedavisinde kullanılmak üzere Vakum uygulamak için geliştirilmiş bir ünite ile açık yaraya tedavi yapmaya yarayan kapama setinden oluşmaktadır. Sistemin sadece vakum yapan hali CareOxi HandyVac olarak isimlendirilir.
Cihazla birlikte kullanılan ve yara üzerinde negatif basınç sağlayarak aynı zamanda CareOxi cihazının uygulama özelliklerini kullanılabilmesi için özel tasarlanmış CareOxi sarfları sistemin bir parçasıdır. CareOxi Sarf üzerinde; yara çevresine yapışmayı sağlayan ve sarf ile tümleşik ya da ayrı (medikal film/drap) özel yapışkanlı bölüm yer alır. CareOxi cihazının çalışma etkinliği için; yara üzerindeki eksuda ve ilaçlı yıkamanın vakumlandığı çıkışlara sahip olan CareOxi sarf‘ın zemininde; pozitif ve negatif basıncın eş zamanlı işlev görebilmesi için katlandırma ve hekimlerin sünger/nemlendirici iyileşmeyi hızlandırıcı özellikte sünger ya da bezleri düzgün yerleştirebilmeleri için cep katmanı yer alır.
Cihazda vakum yardımıyla yaradan emilen irinin, bakteri ve ufak ölü deri parçalarının toplandığı bir hazne bulunmaktadır (exude kabı). Hazne çıkışına Hepa filtre yerleştirilmiştir. Hazne içindeki check valf toplanan irin, bakteri ve ölü deri parçacıklarının geri gitmesini engellemektedir.
Kullanılan kapamalar (medical grade foam) tıpta kullanılan hidrofobik malzemedir ve üzeri transparan bir filmle hava geçirmeyecek şekilde kapatılabilmekte olup cihaz aparatları ile uyumlu yapıdadır. Malzeme, mikrodeformasyon etkisine sahiptir ve bu özellik klinik yayınlarla desteklenmektedir. Malzeme, mikrogözenekli, elastikiyeti yüksek ve yoğunluğu artırılmış özelliktedir
Set, negatif basınç uygulanırken, kılcal damarları, granülasyon dokusunu ve epiteli zedelemez ve ağrı eşiğini çok düşük tutar. Periyodik vakum sistemiyle kılcal damarlarda kanlanma sağlanır. Dokulara O2 taşınması ile tedavi hızlanır. Sette yarayı kaplayan malzeme; standart ve polivinil alkol, antibiyotik veya parafin emdirilmiş olarak üretilebilmektedir. Gümüş iyonu emdirilmiş tipleri de mevcuttur.
Vakum Yardımlı Kapama Sisteminde kullanılabilecek köpüklü pansuman malzemeleri ve özellikleri: genel olarak yüksek vakumlu drenaja olanak sağlayan hidrofobik (su tutmayan), negatif basıncın yaranın üzerinde homojen dağılımını sağlayacak tiptedir. Çok eksudalı, enfekte ve kaviteli yaralarda yara boşluğunu doldurarak kapamaya olanak verir.
Süngerin yüzey alanı kapama seti büyüklüğüne göre değişkenlik gösterir:
Küçük: ...
Orta: ...
Büyük: 324 cm2
veya istenilen boyutlarda kesilebilir.
VAC cihazından bağımsız kullanılan eksuda çekici özellikteki süngerler, hekim kontrolüne ve yara seviyesine göre uygulanır. Bunlar;
CareOxi sistemine uygun farklı hacimdeki vakum yardımlı toplama setleri, farklı yara drenajı ve eksuda kapasiteli yaralar için uygun seçimi mümkün kılar. Toplama setlerinin tek parçalı yapısı atık sıvının, tedavi boyunca güvenli şekilde saklanmasını sağlar. Toplama seti içerisindeki entegre filtre sistemi cihaz içerisine sıvı geçişini engellerken kap içerisinde bulunan özel kimyasal bileşeni (jel) ile dış ortama koku yayılmasının önüne geçer. Bunun yanında her bir toplama seti içerisinde bulunan katılaştırıcı jel ile toplanan atık sıvının hareketini engeller ve ortam güvenliğini arttırır. Toplama setleri, vakum cihazı ile entegre şekilde bağlanır, böylece vakum cihazı taşıma çantası içindeyken dahi hasta mobilizasyonunu engellemez. Luer-lock yapıdaki çıkış ucu yara üzerindeki kapama ile bağlantının kolay ve güvenli bir şekilde yapılmasını sağlar.
Toplama kabı vakum yardımlı kapama cihazı (VAC) ile uyumlu olup, tedavi esnasnda uygulanan basınçta değişiklik olması durumunda cihazın alarm vermesine engel teşkil etmeyecek özelliktedir. Cihaza bağlantı yerinde kaptan dışarı koku, bakteri, sıvı geçişini engelleyen filtre vardır.
Toplama kabı açılmaz nitelikte, tek kullanımlık, içinde toplanan sıvıyı jelleştirerek hareket etmesini engelleyen özelliktedir. Kapama cihazından ve setinden gelen hortumla uyumlu konnektörlere sahiptir. Steril, tekli ambalajlardadır. Kanister üzerinde hacim gösterir ibareler vardır.
Hastadan aspire edilen sıvının eksuda kabına giriş yerinde geri akışı engelleyen tek yönlü valf veya hidrofobik filtre vardır, torba dolduğunda akım kesilir.
Eksuda kabı düşmeye ve kırılmaya dayanıklı elastomer Pvc den mamuldür.
Cihaz, bütünleşik olarak beraber kullanılan, yara kapama seti ve toplama seti ile bir bütündür. Yara kapama seti ve toplama seti (toplama kabı) tek kullanımlık olup, kullanıldıktan sonra tıbbi atık olarak yok edilir.
Özgün silikon yapısı sayesinde hasta için en nazik arayüzü sağlar. Kullanışlı tasarımı ile yaradaki sünger kapamalar üzerine rahatla uygulanarak vakum yardımlı tedaviye başlamayı kolaylaştırır. Vantuz, yapışma bandı, bağlantı hortumu, klemp ve cihaz bağlantısı için konnektörden oluşan TRAC Ped tek kullanımlık olup kullanım süresi; vakumlu yara kapatma seti hasta üzerinden ayrılana kadardır.
Yara kapaması üzerine uygulamak için tek yapılması gereken portun arka tarafındaki koruyucu kağıdın çıkarılması ve yarayı saran drep üzerine yapıştırılmasıdır. Biyolojik uyumlu silikon kubbesi ve silikon hortumu ile hassas dokunuşun yanında bükülme ve kırılmalara karşı daha yüksek dayanıklılık gösterir. Luer-lock / geçmeli çıkış ucu toplama seti ile yapılan bağlantının güvenli ve kolay bir şekilde yapılmasını sağlar.
Bağlantı hortumu ile drep (tranfer yapışkanlı film) ve vantuzdan oluşur. Vantuz yumuşak özellikli olup vakumlu yara kapamanın üzerinde açılan deliğe yerleştirilerek VAC cihazına bağlanır. Vantuz ve bağlantı hortumu özel medikal yapıştırıcı ile birbirine yapıştırılır, yara üzerine yapışması için drep eklenir. Trac ped üzerinde vakumlu bölgeden sızıntı olmaması için (vac cihazı kapalı iken) bir kesme düzeneği (sıkıştırıcı, anahtar ..vb) Trac ped üzerinde bulunur. Trac pedin VAC cihazına bağlandığı yerler cihazla uyumlu özel geçmeli tiptedir. Tek kullanımlıktır.
Vakum yardımlı kapama setinin bir parçası olan bariyer film / bant (Drep/Drape), açıkta kalan organlara bariyer teşkil edecek özellikte ve kapama süngerinin konulduğu bölgede sabit kalmasını sağlamak amacı ile kullanılır. Bir bariyer olan drape üzerinde drenaj bağlantılarının yapılması için delikler mevcuttur ya da uygun sarma işlemi yapıldıktan sonra açılır. Drepin genel özelliği, şeffaf, steril ve hava sızdırmaz olmasıdır.
Transparan koruyucu film; Poliüretan bakteri ve su geçirmez özellikli hipoallerjenik niteliktedir. Etilen Oksit ile steril edilebilir.
